Cokołem określa się różne elementy architektoniczne. Najczęściej słowa tego używamy do określenia najniższego, nadziemnego fragmentu budynku. Cokół jest w tym przypadku tym elementem obiektu, który styka się z gruntem bądź otaczającą obiekt nawierzchnią.
Cokół może być zlicowany z murem, wysunięty bądź cofnięty w stosunku do wyższych partii muru. Od wyższej części elewacji może go oddzielać gzyms cokołowy, ale cokół może być też wykonany z innego materiału, np. z ciosów kamiennych, oblicowany klinkierem albo otynkowany. Może też odcinać się po prostu kolorystycznie.
Cokół spełnia kilka funkcji, z których najważniejsza jest konstrukcyjna, jako że element ten jest wzmocnioną częścią budowli, na której opiera się ciężar obiektu. Pierwotna funkcja cokołu zmieniała się wraz z rozwojem architektury. Konstrukcyjna z czasem ustąpiła funkcji dekoracyjnej. Cokół odgrywa ogromną rolę w układzie kompozycyjnym elewacji, stanowiąc jej podstawę. Nierzadko sięga wysokości pierwszego pietra i wtedy mówimy o „cokole-parterze”.
Cokołem określa się też nadziemną część kolumny, filara czy podstawę pomników. Najbardziej znanym cokołem warszawskiego pomnika jest podstawa Kolumny Zygmunta. Podstawę wykonanej pierwotnie z „marmuru” chęcińskiego Kolumny stanowi prostopadłościan obłożony jasnym kamieniem, takim samym, z jakiego wykonano trzy niskie, szerokie stopnie schodów. Poprzez profilowany gzyms podstawa przechodziła w wyższą i smuklejszą część górną, której ściany osłonięto wykonanymi z brązu tablicami ze złoconymi napisami w języku łacińskim. Tablica północna otrzymała wczesnobarokowy kartusz z herbami Polski, Litwy, Szwecji oraz herbem Wazów – Snopek. Miejsca niezasłonięte przez tablice wykonane były z czarnego żyłkowanego marmuru. Część górną cokołu wieńczył profilowany gzyms. Wyżej wznosiła się właściwa kolumna z czerwonego „marmuru” z brązową złoconą bazą i taką samą głowicą koryncką.
Mimo licznych prac prowadzonych przy Kolumnie Zygmunta, a także mimo jej zniszczenia w 1944 r. obiekt ten nadal zachowuje formę nadaną mu w 1644 r.
