Odbój w kamienicy przy ul. Środkowej 12
Prezentowany na zdjęciu odbój tzw. konsolowy znajduje się po lewej stronie wlotu przejazdu bramnego.
W 1864 r. posesja na rogu obecnych ulic Środkowej i Stalowej została kupiona przez Ludwika Rossignola od Piotra Topczewskiego, w 1866 r. stała się własnością Tekli Dąbrowskiej. W 1867 r. działka należała do Antoniny i Juliana Widychowskich; stał na niej wówczas jednopiętrowy dom murowany (w parterze) z drewnianym piętrem. Na działce znajdowały się także zabudowania gospodarcze. W 1869 r. nieruchomość należała do Franciszki Hasiewicz, w 1872 r. do Józefa Hasiewicza. W rękach rodziny Hasiewiczów pozostawała do 1911 r., w tymże roku została zakupiona przez Piotra Łopackiego i Franciszka Czerwińskiego. Kolejnymi właścicielami nieruchomości byli: Maria Cisłowska (1919), Mordka i Ita-Perla Lemberg (1930), Boruch i Tauba Frydmanowie, Zlata Makowerowa, Estera Rajczykowa, Chaja Troimawiczowa i Fajga Rojzenowa (1930-1939).
Kamienica budowana była w kilku etapach. Parter być może pochodzi z najstarszego, pierwszego okresu budowy, i został nadbudowany o piętro (w miejsce piętra drewnianego), na co wskazywać może „odcięcie” gzymsem pierwszego piętra od wyższych pięter oraz kształt i dekoracja okien pierwszego piętra – różne od okien wyższych pięter (otwory ujęte są profilowanymi obramieniami, pierwotnie zwieńczonymi trójkątnymi naczółkami – ich relikty zachowały się nad kilkoma otworami tej kondygnacji). W 1881 r. wzięto pożyczkę pod budowę. Być może jednak dom rozbudowano od razu o dwie murowane kondygnacje, na co wskazywać mogłyby różnice w kształcie okien drugiego piętra (niższe, bardziej „przysadziste”) oraz okien piętra trzeciego i czwartego, zrealizowanych zapewne najpóźniej.
[oprac. Katarzyna Komar-Michalczyk na podst.: Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa, Hipoteka / Księgi Wieczyste, księga hipoteczna nr 890 Praga]
Więcej detali architektonicznych? Polecamy nasze bazy online: fundacja-hereditas.pl/lapidarium i zabytek.co/detal oraz nasze książki: „Dziedzictwo na nowo odkrywane. Detal architektoniczny 1850-1939″ (red. Jadwiga Roguska, Warszawa 2014) i „Detal architektoniczny warszawskiej Pragi 1850-1939″ (red. Jadwiga Roguska, Warszawa 2018).
