Spójrzmy na zimowy plac Trzech Krzyży w 1934 r. Fotograf ustawił się przy wylocie ulicy Wiejskiej, aby utrwalić na zdjęciu jeden z najważniejszych śródmiejskich placów. Po lewej stronie uchwycił fragment gmachu Gimnazjum im. św. Jadwigi, po prawej zaś dwie kamieniczki sięgające swoimi początkami XIX w. Zostały one rozebrane pod budowę gmachu Towarzystwa Ubezpieczeniowego Riunione Adriatica di Sicurtá ok. 1938 r. Aż do powstania warszawskiego nad placem dominowała sylwetka kościoła św. Aleksandra, który swoje ówczesne formy architektoniczne zawdzięczał przebudowie z lat 1886-1895, według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego. Pierwotna świątynia, projektu Christiana Piotra Aignera, z lat 1818-1826, założona na planie centralnym, z dwoma portykami umieszczonymi od strony północnej i południowej, została powiększona. Do kościoła dostawiono dwie wieże od strony południowej, ponadto zwieńczono go monumentalną kopułą posadowioną na wysokim tamburze. Bezpośrednią inspiracją dla kopuły była ta nad bazyliką św. Piotra na Watykanie.
Jedną z przyczyn rozbudowy kościoła była powiększająca się liczna wiernych. Drugiej przyczyny należy upatrywać w chęci zrównania gabarytu kościoła i stojących wokół placu kamienic. Wraz z przebudową kościoła plac nabrał wielkomiejskiego charakteru.
Zniszczona podczas powstania świątynia jeszcze przez kilka lat po wojnie przypominała o destrukcyjnej sile konfliktów zbrojnych. Jej zniszczona bryła była na tyle sugestywna, że planowano pozostawić lewą wieżę świątyni jako swoistego rodzaju „memento” i pamiątkę zniszczeń Warszawy. Prowadzone w latach 1949-1952 prace rekonstrukcyjne skoncentrowano na odbudowie obiektu w formach nadanych mu przez Aignera. Dlaczego? Przyczyn należy szukać w próbach obniżenia gabarytów zabudowy oraz chęci powrotu do uważanej za cenniejszą klasycystycznej formy świątyni. Prawdopodobnie chciano też uniknąć sytuacji, w której kościół stanowiłby dominantę dla usytuowanego nieopodal Domu Partii oraz planowanego po stronie wschodniej amfiteatru (który ostatecznie nigdy nie powstał).
