10 listopada 1918 r. o godz. 7.30 na Dworzec Warszawsko-Wiedeński wjechał specjalny pociąg z Berlina, którym do Warszawy przyjechał zwolniony z Magdeburga Józef Piłsudski wraz z Kazimierzem Sosnkowskim. Dzień był deszczowy i zimny, a przybyłego nie witał, jak chcą niektórzy, rozentuzjazmowany tłum warszawiaków, tylko zaledwie kilka wtajemniczonych osób. Wśród nich byli: stojący na czele Rady Regencyjnej książę Zdzisław Lubomirski, z adiutantem Stanisławem Rostworowskim, dowódca Polskiej Organizacji Wojskowej Adam Koc, współpracownik Piłsudskiego Aleksander Prystor, Kazimierz Stamirowski, Konstanty Abramowicz oraz dziennikarz Wacław Czerski. Po krótkim powitaniu Zdzisław Lubomirski zaprosił Piłsudskiego do swego pałacyku przy Frascati na śniadanie. Ok. godz. 9 Piłsudski przejechał – samochodem przekazanym mu tego dnia przez Lubomirskiego – na ulicę Moniuszki 2a, do wynajętego dla niego pokoju. Na najwyższym piętrze kamienicy znajdował się pensjonat pani Wandy Romanówny. To właśnie spod adresu na Moniuszki Piłsudski po raz pierwszy przemówił publicznie do mieszkańców Warszawy. Bolało go gardło, a więc przemawiał krótko, co nie podobało się niektórym z obserwujących. Swoje niezadowolenie wyraziła m.in. Maria Dąbrowska, w Dziennikach.
Pierwsze potyczki z Niemcami na ulicach Warszawy rozpoczęły się już 10 listopada. Do starcia doszło w Alejach Jerozolimskich przy Brackiej. Na Uniwersytecie zaczęli się gromadzić studenci chcący wstąpić do Legii Akademickiej.
Dzień później, 11 listopada, Rada Regencyjna z Lubomirskim na czele, mając na uwadze zagrożenia zewnętrzne, ale też chcąc utrzymać porządek w kraju, przekazała pełnię władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu. Wcześniej, nocą z 10 na 11 listopada, na ulicach Warszawy przystąpiono do rozbrajania Niemców. Niemieccy żołnierze mieli spokojnie opuszczać miasto w zamian za odstąpienie łączności telefonicznej, taborów kolejowych i broni. Mimo przystania na propozycję nie obyło się bez walk i różnych incydentów. Walki ogarnęły m.in. cytadelę zajmowaną przez dużą liczbę wojska.
W wyniku zawartych porozumień do 19 listopada z Królestwa ewakuowano jednostki niemieckie. Jednym z ostatnich miejsc zajętych przez Niemców w Warszawie była właśnie cytadela. Z tego obiektu, po opuszczeniu go przez Niemców, w nocy z 18 na 19 listopada, za pomocą pozostawionej radiostacji nadano depeszę proklamującą powstanie niepodległej Polski. Depeszę przetłumaczono na kilka języków i skierowano do rządów USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Japonii, Niemiec oraz – jak to określono – „wszystkich państw wojujących i neutralnych”.
