17 stycznia 1945 r. do Warszawy wkroczyli żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego i Armii Czerwonej. W pierwszej połowie stycznia Warszawa była jeszcze broniona przez Dywizję Forteczną Warszawa, korzystającą ze wsparcia 46 Korpusu Pancernego oraz odwodów znajdujących się na zachód od miasta.
Zajęcie Warszawy było efektem rozpoczętej 14 stycznia 1945 r. przez 1 Front Białoruski tzw. operacji warszawskiej, w ramach której zakładano natarcie Armii Czerwonej na Leszno i Grójec. W tym czasie 1 AWP miała być skoncentrowana w okolicach Jabłonny, a włączona do walki kilka dni później. W tych dniach nie było pewne, czy Warszawa będzie broniona.
Na szybkie i okupione względnie małymi stratami zajęcie miasta 1 Armii Wojska Polskiego pozwoliło wycofanie się z Warszawy niemieckich wojsk pancernych i Dywizji Fortecznej.
Po południu 16 stycznia uderzyła 2 Dywizja Piechoty oraz 1 Brygada Kawalerii, która rozpoczęła forsowanie Wisły. Rankiem następnego dnia oddziały 1 AWP, które nocą przeprawiły się na lewy brzeg, rozpoczęły natarcie na centrum. Po walkach stoczonych z Niemcami w okolicach Nowego Światu, Alej Jerozolimskich oraz Dworca Głównego z Warszawy wycofały się jednostki niemieckie. Jeszcze tego samego dnia przed zrujnowanym Grobem Nieznanego Żołnierza dziewczęta z batalionu platerówek rozpaliły ognisko i zaciągnęły wartę honorową.
